Gevelrestauratie Sint-Martinuskerk: een stand van zaken

Begin dit jaar heeft de ijspiste plaats geruimd voor de werfinrichting van algemeen aannemer Denys, die officieel op 9 januari 2017 startte met de gevelrestauratiewerken aan de Sint-Martinuskerk.  De werken worden uitgevoerd in drie fasen, waarvan de eerste eind januari aanving met de stellingbouw rond het zuidtransept, de zijbeuk zuid en de westgevel (inkomzijde). 

De gevelwerken zullen in hoofdzaak bestaan uit de restauratie van de natuurstenen geveldelen en de glas in loodramen. Om het schadebeeld correct te kunnen aflezen worden de gevels voorafgaand gereinigd met stoom.   Er wordt bewust geopteerd voor een zachte reinigings-methode met een zo goed mogelijk behoud van het huidig patina.  Een doortastende reiniging zou mogelijk een zuiverder parement opleveren, maar tegelijk bijkomende schade toebrengen aan de oude en plaatselijk fragiele baksteen- en natuursteenoppervlakken.  Een versnelde verdere degradatie – met nieuwe bijkomende restauratiekosten op middellange termijn – zijn dan de onvermijdelijke gevolgen.   Er wordt daarom zorg gedragen voor een frisser gevelbeeld, zonder de sporen van het verleden uit te wissen. 

Bij de eigenlijke natuursteenrestauratie worden twee methoden aangewend.   Verdwenen of in zeer slechte staat verkerende bouwelementen worden vervangen door nieuwe natuursteen stukken naar het oude model.   Voorbereidend werden al verschillende studies gemaakt en modellen voorbereid.   Daarnaast wordt plaatselijk herstel met reparatiemortels toegepast, speciaal ontwikkeld voor de restauratie van lokale schade die storend is, maar geen gevaar oplevert voor de stabiliteit of functie van deze stukken.

De glas in loodramen van de eerste fase zijn ondertussen uitgenomen en naar het restauratieatelier overgebracht.  Ze worden er zorgvuldig gereinigd, herlood en waar nodig hersteld.  In de steenkapperij van de aannemer worden gelijktijdig de nieuwe raammonelen gekapt, zodat nog voor de zomer de gerestaureerde glasramen in de west- en zuidgevel opnieuw gemonteerd kunnen worden.

Fase 2 omvat de werken aan het interieur en exterieur van de romaanse westtoren en de noordgevels van de kerk, inclusief die van het sacristiecomplex.  Ter voorbereiding werd het oude mechanische torenuurwerk dat na restauratie opnieuw de uurwerkwijzers zal aansturen, al gedemonteerd.  De toren zal vanaf begin juni in de steigers staan. De leibedekking op de spits wordt volledig vernieuwd en ook de topbekroning met bol en haan wordt onder handen genomen en opnieuw verguld.  Eventuele houtaantasting door insecten wordt vooraf opgespoord zodat de houtconstructie bij de ontmanteling van de torenspits waar nodig geconsolideerd kan worden.

Tijdens fase 3 worden als sluitstuk de gevels van de drie koorgedeelten gerestaureerd.   De zwaar gedegradeerde en uit veiligheid reeds afgenomen natuurstenen borstweringen en pinakeldelen worden gereconstrueerd, zodat ook de oostzijde van de kerk zijn oude luister terug krijgt.  De start van deze laatste fase is voorzien in januari 2018; ze zal eindigen in juni.

(Tekst met dank aan ontwerpers en architecten)